نگاهی به اینفلوئنسرهای مذهبی جهان اسلام 1

دینداری اسلامی در رسانه‌­ها، طی دهه‌های گذشته تحولات بسیاری را در نوع ارائه محتوا، شیوه نشر آن و حتی دریافت بازخورد­های گوناگون و بعضاً مخالف در شرایط اجتماعی متفاوت به خود دیده­است و این روند همچنان تا امروز حتی با قوت و حتی پرشدت­تر از قبل ادامه دارد. پدیده  «اینفلوئنسر‌های اسلامی» یا به عبارت دیگر «اینفلوئنسر‌های مذهبی»  که تقریباً می­توان آن را یکی از پدیده­های نوظهور در عصر جدید رسانه در­نظر گرفت نیز درحال ارائه سبک جدیدی از نشر دینداری به مردم جهان است. نوعی دینداری درآمیخته با سبک زندگی نو و تجددمآبانه. نشر اصول و معارف دینی بر محوریت زندگی یک انسان که بیش از هر چیز بر روی معرفی سبک جدیدی از دینداری درخلال زندگی شخصی و کاری خود تمرکز می‌کند و حتی در انتخاب نوع ادبیاتش سعی در استفاده از مضامین و اصطلاحات رایج روز در میان قشر جوان جامعه دارد و عمده تلاش خود را می­‌کند تا سازگار با مردمی باشد که شاید تنها هدف و قبله آمال و آرزویشان از دین در این دنیای متلاطم و درهم و برهم، یافتن آرامش فطری‌شان است. اما چند سؤال راهبردی در خصوص این ‍پدیده و حضور فعال و اثرگذار این افراد در دنیای رسانه­ها مطرح است:

• چه کسانی توانایی و مهارت اینفلوئنسر شدن را دارند؟
• آیا می‌توان در فضای مذهبی هم اینفلوئنسر موفقی بود و در جامعه اثرگذاری داشت؟
• آیا صرفاً جنس محتوای مذهبی قابلیت آن را دارد که وسیله‌ای جذاب برای جذب مردم به سمت اینفلوئنسر‌ها باشد؟
• یا به عکس باید با ایجاد جذابیت‌های جانبی من جمله شهرت یا افکار و رفتار‌های شخص اینفلوئنسر بستری برای نشر دیتای مذهبی در فضای مجازی ایجاد کرد؟
• درحقبقت این رابطه کدام طرفه است؟

بر اساس نتایج منتشر شده توسط آژانس بازاریابی Reels Influencer نمی‌توان فقط به تعداد فالوور‌های اینفلوئنسر‌های مذهبی تکیه کرد و پس از انتخاب اینفلوئنسر‌های مناسب درReels‌های مذهبی اینستاگرام و همچنین دانستن نیاز‌ها و اهدافی که یک شرکت در نشر معارف دینی و اسلامی که می‌خواهد به آن­­ها دست یابد، وقت آن است که روی محتوا تمرکز قابل توجهی صرف کند. یکی از فاکتور‌های اساسی برای موفقیت هر کمپین بازاریابی اینفلوئنسر اینستاگرام، توجه به المان داستان سرایی است، درحقیقت قصه‌ای را که می‌خواهید آن‌ها برای شما ناشران محتوای مذهبی به دنبال‌کنندگان خود بگویند. شاید به عنوان مثال پیاده­روی اربعین و قصه­های زیبای در دل این مسیر و حرکت جهانی را بتوان به عنوان نمونه­ای درخور برای اینگونه داستان­سرایی­ها نام برد. به همین دلیل است که در ساختار و اجرای فعالیت‌های بازاریابی و اطمینان از توانایی جلب توجه کاربران مذهبی این شبکه­ها و حتی قشر خاکستری متمایل به دریافت محتوای مذهبی، باید از مجموعه‌های متخصص و مشاور در این زمینه کمک گرفت. روند و رویه امر به این صورت است که اینفلوئنسر‌های مذهبی در Reels‌های اینستاگرام حلقه‌های ویروسی و چشم‌نواز را با لینک‌های swipe-up ایجاد می‌کنند تا ترافیک را به محصول، خدمات یا برنامه مورد نظر خود هدایت کنند. شرکت‌های فعال در این حوزه معمولاً هر کلیک را ردیابی می‌کنند و در پایان کمپین یک گزارش گسترده را برای مشتری خود ارائه می‌دهند.

همانطور که مشاهده می‌کنید متد‌های متفاوتی در فرآیند اینفلوئنسرمارکتینگ و جذب و درگیر کردن مخاطب وجود دارد که برای جذب هر نوع مخاطبی من جمله مذهبی‌ها هم کاربرد دارد. اما باید به این واقعیت در دنیای فعلی اشاره کرد که کاربران شبکه‌های اجتماعی بیشتر به نوعی از دینداری تمایل دارند که خیلی سخت نباشد. آن‌ها کسی را ترجیح می‌دهند که به دینداری آسان، بی‌دردسر، ملایم و مطابق میلشان دعوتشان کند. شاید با نگاه از زاویه صرفاً انتقادی بتوان گفت که در این الگوی جدید دینداری، بجای وابستگی‌های هویتی و ابعاد ایدئولوژیک، بیشتر تبعیت از سازوکار‌های عرضه و تقاضا پررنگ شده است، اما با نگاهی رسانه محورتر و عمیقتر، این سؤال را باید پاسخ داد که اگر بخواهیم صرفاً نقد کنیم و با نگاه سلبی استفاده از رسانه‌های پرطرفدار میان مردم را برای نشر محتوای دینی مناسب ندانیم، چه کسی مسئولیت نشر دین در جامعه امروزی که منبر و مسجد دیگر چندان مخاطبی ندارد را گردن خواهد گرفت؟ نیاز‌های دینی مردم در کجا باید پاسخ داده شوند؟ پس در این مقاله سعی شده نقدی که شاید به درستی بر برخی از این دست اینفلوئنسر‌ها هم وارد باشد، را به عنوان موضوعی غیر اصلی به کنار نهاده و تمرکز خود را بر روی اصول و باید‌ها و نباید‌های درست استفاده از این تکنیک برای نشر معارف اصیل و صحیح دینی بگذاریم و در این راستا چند نمونه از افراد موفق در استفاده از تکنیک اینفلوئنسر مارکتینگ در جهان را فارغ از نقد موردی و بررسی نکات قوت و ضعف هر کدام از آن‌ها، معرفی کنیم تا علاقمندان با بررسی جنس، نوع و نحوه تبلیغ این افراد با هدف نفوذ در میان مخاطب خود و اینفلوئنسر شدن، ظرأفت‌های این تکنیک را در عمل یاد گرفته و‌امید است که بتوانند از آن در جهت نشر فضایل دینی و مذهبی و فرهنگی کشورمان استفاده کنند.

• مفتی منک @muftimenkofficial

اسماعیل بن موسی مِنک از مبلغین مسلمان متولد ۱۹۷۵ میلادی است که هم­اکنون به عنوان مفتی اعظم زیمباوه و همچنین امام مسجد هراری در همین شهر می‌باشد. او که به عنوان فعالیت اصلی خود، مشغول به مدیریت دار‌الامه «مرکز آموزشی اسلامی» است، این مرکز را با هدف رفع نیاز‌های آموزشی جمعیت مسلمان زیمبابوه سرپرستی و حتی در مقیاس جهانی نیز تدریس می‌کند. شیخ منک علاوه بر تمام این فعالیت­ها، به عنوان یک فعال در فضای مجازی  و با سطح نفو‌ذش به عنوان یک اینفلوئنسر اسلامی در میان مردم زیمباوه، در سطح وسیعی در میان مردم شرق آفریقا شناخته شده است که به جرا‌ٔت می­توان گفت این وسعت شناخته­شدگی در سطح جهان تنها به دلیل اینفلوئنسر مذهبی بودن وی است.

حدود سال ۲۰۱۲  روزنامه هافینگتون‌پست او را یک «مدافع اسلامی ضد‌همجنس‌گرا» توصیف کرد، چرا که گویا او در یک سخنرانی افراد همجنس‌گرا را «کثیف» خوانده بود. چند ماه پس از آن قرار بود در سال ۲۰۱۳ از شش دانشگاه بریتانیا به نام‌های آکسفورد، لیدز، لستر، لیورپول، کاردیف و گلاسکو بازدید کند اما این سفر پس از این جریان لغو شده تا به آن جا که حتی اتحادیه‌های دانشجویی و مسئولان دانشگاه نسبت به دیدگاه‌های او ابراز نگرانی کرده‌اند. یکی از سخنرانی‌های شیخ شامل این کلمات بود: «چگونه ممکن است کسی با همجنس خود کار زشت انجام دهد؟! … قرآن به وضوح می‌گوید کار‌هایی که شما انجام می‌دهید اشتباه است… خدا در مورد اینکه این کار چقدر کثیف است صحبت می‌کند… با احترام به حیوانات [همجنس‌گرایان] بدتر از حیوانات هستند. »

در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۷ کشور سنگاپور، منک را از ورود به مرز‌های خود منع کرد؛ زیرا معتقد بود دیدگاه‌هایی را بیان می‌کند که مخالف با قوانین و سیاست‌های چند فرهنگی آن کشور است. وزارت امور داخلی سنگاپور نیز در بیانیه‌ای دلیل رد درخواست منک برای مجوز فعالیت کوتاه مدت در سنگاپور را ناشی از «آموزه‌های فکری او که دال بر تقسیم افراد و فرق بین آنهاست» اعلام کرده بوده است. وی که در صفحه اینستاگرام، همچنین یوتیوپ و پیج توییتر خود نمایی از تمام فعالیت‌های شخصی‌اش در فضای حقیقی را منتشر می‌کند، توانسته مخاطبان زیادی را با مجاب به دنبال کردن فعالیت‌ها و اظهار نظر و یا حتی حمایت از این گونه اقدامات کند که این خود برگ برنده‌ای در سبک اینفلوینسرمارکتینگ دینی است.

شورای علمای زیمبابوه با انتشار بیانیه‌ای «ناراحتی و ناامیدی» خود را از این ممنوعیت اعلام کرد. در این بیانیه آمده است که: منک «یک ارزش برای زیمبابوه چند فرهنگی و چند دینی» است و بینندگان باید «به سخنرانی‌های او به طور کامل گوش دهند» تا «کلیپ‌های بریده شدۀ چند دقیقه‌ای» ذهن مخاطب را از مسیر میانه‌ای که او دارد، منحرف نکنند. در نوامبر ۲۰۱۸ میلادی نیز دولت دانمارک ورود منک به مرز‌های خود را ممنوع کرد.

• دکتر امیر منیر @amirmounirofficial

دکتر‌امیر منیر، یکی از نامی­ترین اینفلوئنسر‌های فضای دینی است که تمرکز خود را بر روی معرفی شکل و شمایلی از اسلام نهاده است که بیشتر با جوانان ارتباط برقرار کرده و خوشایند آنان را تأمین می‌نماید. وی با ارائه فتوا‌های کوتاه و ساده و بررسی موضوعاتی با فرم نیاز روزانه و محتوای مذهبی من جمله «راز برآورده­ شدن دعا»، و «۶ راه بالا رفتن رزق» و یا «خود ارضایی» و «هفت قانون عشق» در این راه پیش می‌رود و در دل مخاطب هدف خود جایگاه کسب می‌کند. منیر این مضامین را همگام با طبعی شوخ و پرانرژی و در عین حال با کلامی بسیار ساده و قابل فهم برای نسل جوان بیان می‌کند و حتی نوع انتخاب کلمات و نحوه بیان خود را همرنگ جوانان کرده است. دکتر منیر در یک سری متناوب از پست‌های خود با کمک جوانی بازیگر دیالوگ‌های جذابی را حول موضوعات دینی شکل می‌دهد و پس از بررسی تعارض‌ها و یا شبهه‌های موجود، شروع به شفاف‌سازی و بیان احکام و مسائل در ان زمینه می‌نماید.

امیر در سبک خود سعی بر خلق یک نوع رویکرد اخلاقی در برخورد با مشکلات و مسائل موجود در زندگی دارد یعنی آنکه مثلاً لذت‌ها و برکت در زندگی را به میزان دینداری فرد ارتباط می‌دهد. جملاتی با مضامین «رضایت خدا موجب زندگی شاد در این دنیا می‌شود هرچند زندگی پرچالش وسختی را تجربه کنیم » و یا «خدا از کسی راضیه که عاشق خدا باشه و زندگی شادی داشته باشه» و شاید همین شاخصه موجب متمایز شدن وی از دیگر رقبایش شده باشد. منیر به فرهنگ ترند اهمیت زیادی داده و در بسیاری از موارد موضوعات ویدئو‌های خود را متنایل ترند‌های روز من جمله بازیگران و خواننده‌ها و یا جشنواره‌ها انتخاب می‌کند و بر همین أساس میزان بازدید بیشتری را از آن خود می‌کند.
منیر کتابی را با نام «الی الله» نیز از خود به چاپ رسانده‌است. وی مباحثی با موضوع توسعه فردی و همچنین کلاس‌های مذهبی و دینی را با همین مضامین برای جوانان برگزار می‌کند. وی برنامه‌ای را برای تنظیم قرار و دیدار با خودش تعبیه کرده که نام آن را «اجابت» گذاشته و در آن برای تغییر رابطه دین با جوانان تلاش می‌کند. بنا به ادعای برخی منابع وی تمکن مالی بسیار بالایی دارد. او در برنامه ا‌ی با نام « شهر توانمندان»، درباره مبحث قلدر بودن صحبت می کند و گاهی هم سخنرانی‌هایی درباره «اعتماد به نفس »، «ازدواج و هنر پیدا کردن شریک زندگی» و… دارد.

دکتر منیر در فیسبوک حدوداً پنج میلیون دنبال‌کننده دارد که بیشتر آن‌ها را جوانان تشکیل می‌دهند. وی سعی دارد کمتر از مسائل سیاسی روز حرف به میان آورد اما گاهی شاید‌یه نوعی مجبور شده و سعی می‌کند در قالب داستان‌های مذهبی به واقعیت‌های جامعه هم بپردازد و ذهن مخاطب خود را در مورد آن‌ها شفاف و روشن سازد. از نمونه این موارد می‌توان به بحران دلار اشاره کرد.

چطور استراتژی قدرتمندی برای تبدیل شدن به یکی از بزرگترین اینفلوئنسر‌های تبلیغ و ترویج دین مبین اسلام بچینیم؟ (لینک به مقاله دیگری در سایت)

هدی آکادمی در تمامی مراحل کار همراه شماست