از منبر تا ممبر: چگونه مخاطبین حسینیه را به مخاطبین رسانه‌ای خود تبدیل کنیم؟

بسیاری از متصدیان مجالس مذهبی و رویدادهای مذهبی مشابه، به دنبال آن هستند که ارتباط با حضار مجالس خود را از حد حضور در حسینیه و مسجد آن هم محدود به ایام عزا فراتر برده و در طول سال نیز با آن‌ها با انگیزه‌هایی چون جذب کمک‌های مالی، اطلاع رسانی کمپین‌های مذهبی و رویدادها و… در ارتباط باشند. در این راستا، به نظر می‌رسد فضای مجازی یکی از بهترین بسترها باشد. امّا چگونه صاحبان هیئات، مواکب و حسینیه‌ها می‌توانند مخاطبین رویدادهای حضوری خود را به مجالس نیز بکشانند؟

در این مطلب سعی کرده‌ایم مبتنی بر تجربه هیئت‌های موفق، مصاحبه با برخی فعالان رسانه‌ای مذهبی و مطالعه‌ سازمان‌های مذهبی دنیا، راهکارهایی را در این زمینه ارائه دهیم. ممنون می‌شویم که شما هم اگر تجربه‌ای در این زمینه داشتید، با ما درمیان بگذارید. این شما و این تکنیک‌هایی برای تبدیل کردن مخاطبین حسینیه به فالوئرهای مجازی:

• تابع نوع مخاطبین‌تان رسانه‌تان را انتخاب کنید.

بسیاری از متصدیان یک هیئت یا موکب یا سازمان، به خاطر علایق شخصی رسانه‌ای مانند اینستاگرام را انتخاب می کنند بدون اینکه از خود بپرسند آیا مخاطبین من اساساً در این رسانه حضور دارند؟ به عنوان مثال هیئاتی را تصور کنید که عمده حضار آن افراد مسن و به قول خودشان “پیرغلام” ها باشند! آیا اساساً برای چنین هیئتی فعالیت در اینستاگرام معنی دارد؟ یا این افراد – مثلاً – در گروهی واتس اپی یا حتی پیامرسانی مثل ایتا فعال‌ترند؟

پس در شرایطی که عمده هیئات و سازمان‌های فرهنگی محدودیت نیروی انسانی برای کارهای رسانه‌ای خود دارند، بسیار مهم است که انتخاب رسانه‌های محل فعالیت هوشمندانه صورت بگیرد.

البته در اینجا ذکر این نکته ضروری است که بسیاری دنبال جذب مخاطبین متفاوت – مثلاً از نسل جوان – هستند، در چنین شرایطی مساله فرق می‌کند و اولویت انتخاب رسانه‌ای است که مخاطب مورد جذب در آن فعال باشد.

• خلاصه‌ای از نکات منبر را ترجیحاً به صورت عکس‌نوشته در کمترین زمان بعد از مجلس روی صفحات مجازی خود قرار دهید.

احتمالاً شما هم در مجالس مذهبی، با افراد اهل یادداشت برداری از صحبت‌های سخنران مواجه شده‌اید. نیاز به خاطر نگه داشتن صحبت‌های سخنران، نیازی‌ست که می‌توان از ظرفیت آن استفاده کرد و افراد را به رسانه‌های مجازی نیز کشاند. در اختیار قرار دادن گزیده‌هایی از صحبت‌های سخنران بعد مجلس باعث می‌شود که افراد این نکات را در فضاهای مجازی خود نیز داشته باشند (مثلاً پست اینستاگرامی مذهبی مرتبط را ذخیره کنند) و البته به راحتی بتوانند برای دوستان خود نیز بفرستند، امری که البته با یادداشت های کاغذی به راحتی ممکن نبود.

•  با باکس سوال اینستاگرام و نظرسنجی و… از افراد در مورد جلسه، بازخورد بگیرید و بازخوردها را به متولیان انتقال دهید تا افراد احساس کنند که آنها هم نقشی در بهتر شدن مجلس شما دارند.

برخی نظریه‌های کلاسیک ارتباطات بیان می‌دارند که افراد وقتی به رسانه‌ای بهتر گوش می‌دهند و اقناع می‌شوند که احساس کنند حرفشان شنیده شده است و در شکل‌دهی محتوای آن رسانه نقش داشته‌اند. با چنین فرضی، می توان توقع داشت که بازدهی افراد در یک جلسه مذهبی هم وقتی بیشتر است اگر احساس کنند در شکل دهی فضا و محتوای یک جلسه مذهبی مشارکت داشته‌اند. به عنوان یک نمونه موفق می‌توان به کشیشی آمریکایی اشاره کرد که هر هفته قبل از صحبت‌های یک شنبه خود از حضار در فیسبوک نظرخواهی می‌کرد که این هفته راجع به چه چیزی سخنرانی کند و طبق اذعان آن کلیسا، حجم حضار و زمان نشستن آن‌ها در کلیسا بعد از این رویه آن کشیش بیشتر شده بود. پس سعی کنید در مورد جنبه‌های مختلف جلسه یا مراسم خودتان نظرسنجی کنید تا افراد هم هیئت شما را از خودشان بدانند هم بیشتر نسبت به مطالب و محتواهای ارائه شده در فضای هیئت درگیر شوند، در این راستا، کوئزشن باکس‌های اینستاگرام یکی از بهترین رسانه‌ها هستند و البته صندوق‌های رای در پیامرسان‌هایی مثل تلگرام و بله و ایتا… نیز می‌توانند مخاطبین شما را درگیر کنند.

• در زمانی کم، کلیه فایل‌های صوتی تصویری را فهرست شده روی صفحات خود قرار دهید.

احتمالاً شما هم تجربه کرده‌اید که علاقه پیدا کردن شما به یک آوا و ملودی در بار دوم و سوم شنیدن رخ می‌دهد. این پدیده امری است که از آن با عنوان لذت پذیرش ذهن هماهنگ یاد می‌شود. این مساله نه در مورد صرفاً موسیقی ها که حتی در مورد سخنرانی ها و مداحی ها نیز کاربرد دارد. آمار برخی سایت ها نظیر فطرس (متعلق به هیئت محمود کریمی مداح مطرح تهران) نیز نشان می دهند که پیک دانلود یک مداحی در بازه ۲۴ ساعت بعد از آن جلسه است. فارغ از اینکه برخی افراد دوست دارند حرف شنیده شده یا مداحی خوانده شده را دوباره بشنوند ( که سرعت عمل در اینجا مهم می شود) آرشیو کردن مطالب و بارگزاری به موقع آن ها باعث می شود که پیوستگی افراد با مجموعه شما از دست نرود و اگر یک جلسه را از دست دادند، همچنان در جریان اتفاقات افتاده باشند. البته باید در رسانه بارگزاری نیز دقت کرد، در این راستا توصیه می‌شود که بارگزاری‌ها در پیامرسان‌ها یا سایت باشد تا برخی شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و توئیتر (در این شبکه ها همان رویه بریده گزاری رویه بهتری است)

•  هرچندشب یکبار از افراد بخواهید که صفحات مجازی شما را دنبال کنند تا به محتواهای بیشتری دست پیدا کنند.

جمله معروفی در حوزه مدیریت هست که ” افراد کارها را انجام نمی‌دهند چون از آنها خواسته نمی شود که انجامشان دهند و پیش فرض این است که آن‌ها آن کار را بخودی خود انجام می‌دهند” در همین راستا به بهانه های مختلف از مخاطبین جلسه مذهبی- فرهنگی خود بخواهید که صفحات شما در شبکه های اجتماعی را دنبال کنند؛ البته بهتر است این درخواست یکجور شبیه گدایی نشود و برای آنها توضیح دهید که عضویت و دنبال کردن صفحات اجتماعی شما چه فوایدی برای آن‌ها دارد.

• پشت صحنه هایی از مجلس خود را (در استوری‌‎ها و پیامرسان ها و…) قرار دهید. (مثلاً آشپزخانه و آماده سازی و…)

شاید روزی که کوین سیستروم بنیانگذار اینستاگرام، علیرغم میل قلبی خود و به اصرار مارک ذاکربرگ (بنیانگذار فیس‌‌بوک) گزینه استوری را برای محتواهایی غیرفاخر و نزدیک تر با برندها و چهره‌ها در اینستاگرام طراحی می‌کرد کمتر کسی فکر می‌کرد که بسیاری از محتواهای تولیدی از سمت پست ها به سمت استوری برود. روانشناسان یکی از عوامل این مساله را میل افراد به سرکشیدن در نماهای نزدیک تر از برندها، چهره ها و کاربران می‌دانند. سازمان و گروه مذهبی شما نیز می تواند مثل بسیاری از برندها از این روحیه در راستای کاهش فاصله خود و مخاطب خود استفاده کند و نماهایی نزدیک تر از رویداد مذهبی خود (مانند جلسه روضه و جشن و سخنرانی و…) را در قالب استوری های پشت صحنه یا تصاویری در پیامرسان ها پست کند. این محتواها علاوه بر افزایش نزدیکی مخاطب و سازمان مذهبی، اعتماد را زیاد کرده و نوعی نمک برای خوراک محتوایی شما حساب می‌شوند.

• از محتوای مجلس مسابقاتی طراحی کنید.

شاید تا ۵۰ سال قبل، متولیان مجالس مذهبی با شنیدن عنوان مسابقه مذهبی، با خود می‌گفتند مگر فضای هیئت و مسجد زمین ورزشی است که در آن مسابقه بگذاریم؟ مگر کار ما سرگرمی است؟ رفته رفته با خلاقیت برخی مبلغین مذهبی خوش ذوق، کم کم همگان دیدند که در فضای مذهبی نیز می توان مسابقاتی طراحی کرد که هم برای مخاطبین تنوعی باشد هم در خلال آن آموزش ها و انتقال معارف نیز به مخاطب صورت گیرد نظیر مسابقات کتابخوانی، عکاسی و… با جوایزی نظیر سفر به کربلا و …

در شرایطی که از میانه سال ۲۰۱۵ با تحقیقات دانشگاه وارتون، اهمیت گیمیفیکیشن و بازی‌وارسازی در انتقال بهتر محتواها مشخص شد، به نظر می رسد که انجام این امر برای گروه ها و هیئات مذهبی نیز می‌تواند موضوعیت داشته باشد که فضای مجازی یکی از بهترین زیرساخت ها برای اطلاع رسانی و انجام آن مسابقات است.

البته به نظر می‌رسد که به صورت کلی ماهیت مسابقه با حال و هوای جشن‌های مذهبی بیشتر نسبت دارد تا مناسبت‌هایی نظیر عاشورا و تاسوعا. امّا مشاهده می شود که در برخی مناسبت ها با ماهیت عزاداری – نظیر اربعین- نیز مسابقاتی صورت می گیرد که این به طراحی درست کنش آن و جوایز و… بستگی دارد.