اربعین از نگاهی بیرونی؛ به بهانه حضور ده اینفلوئنسر خارجی در اربعین

در زمستان سال ۲۰۱۰ و در شرایطی که ملت عراق تازه از حاکمیت صدامی رها شده بودند که به آن‌ها امکان برگزاری مناسک مذهبی را نمی‌داد، در آستانه ماه صفر برخی از شیعیان عراق اقدام به بازبرپایی سنتی دیرین کردند که شاید خود نیز فکر نمی‌کردند این سنت در کمتر از ده سال، عراق جنگ زده را میزبان یکی از بزرگ‌ترین اجتماعات بشری کند و رکوردهایی را هرچند رسانه‌ای نشده، به نام شیعیان ثبت کند:

سنت پیاده رفتن برای زیارت اربعین امام حسین، از شهرهای نزدیک تا دورترین نقطه نسبت به حرم و پذیرایی از زوار در این مسیر.

این سنت در دو سه سال اول بازبرپایی، حتی توسط خود عراقی‌ها نمود رسانه‌ای خاصی نداشت تا جایی که اولین ویدئوی بارگزاری شده در اینترنت در مورد آیین پیاده‌روی اربعین متعلق به سال ۲۰۱۱ است آن هم توسط شبکه‌ای عراقی که در یوتیوب نیز فعال بوده است با محوریت حضور اسقف اعظم عراقی در حرم امام حسین (ع).

رفته رفته و با رونق گرفتن این مراسم و همزمان رشد شبکه‌های اجتماعی، چه برخی کاربران حاضر در این راهپیمایی و چه برخی خبرگزاری‌های شیعی، اقدام به بازنمایی این رویداد در رسانه‌های آنالوگ و دیجیتال کردند، امّا همچنان در رسانه‌ای به صورت جدی این رویداد برای مخاطبین خارجی بازنمایی نمی‌شد تا جایی که آمار تعداد استفاده از عبارت اربعین به صورت انگلیسی در توئیتر تا سال ۲۰۱۴ کمتر از … است و در رسانه‌های آنالوگ و کابلی مطرح نیز، صرفاً یک خبرگزاری سی‌ان‌ان یک بار در سال ۲۰۱۱ در مورد این آیین گزارشی متنی رفته بود.

از سال ۲۰۱۵ و با رد شدن تعداد زوار این رویداد از ده میلیون (مطابق گزارش عتبه عباسیه) رفته رفته این دغدغه برای بسیاری از شیعیان به صورت جدی مطرح شد که این راهپیمایی به جهانیان معرفی شود و همزمان این سوال که چرا این رویداد به عنوان رویدادی رکورددار، در هیچ یک از شبکه‌های‌ ماهواره‌ای برتر دنیا بازتاب جدی پیدا نمی‌کند؟

امّا بن بست دوطرفه ضعف بازنمایی اربعین در فضای مجازی و سکوت خبرگزاری‌ها، در سال ۲۰۱۸ و با حضور امیلی گارث‌ویت عکاس خبری شکسته شد. این خبرنگار که در ابتدای مسیر حرفه‌ای خود بود و به صورت مستقل با برخی خبرگزاری‌ها نظیر گاردین کار کرده بود، با حضور در راهپیمایی اربعین و بعد مجوز گرفتن از بیت آیت الله سیستانی برای عکاسی از حرم، به عنوان اولین زن وارد قسمت مردانه حرم امام حسین (ع) شد و با ضبط سکانس‌هایی از ظهر اربعین در حرم امام حسین و به هیجان آمدن خود، شاید اولین خبرنگار خارجی مستقلی بود که بازتاب او از این رویداد مورد توجه – اقلاً در میان خود شیعیان قرار می‌گرفت. (نکته جالب این که در همان سال خانم… ایتالیایی نیز در این رویداد حضور داشت امّا گزارش او به هیچ وجه به اندازه گزارش امیلی مورد توجه قرار نگرفت) گفتنی است که امیلی در زمان انتشار این پست‌ها کمتر از ۳۰ هزار دنبال‌کننده در اینستاگرام داشت. در سال ۲۰۱۹ نیز چند اینفلوئنسر خارجی به این راهپیمایی آمدند که البته هیچ‌کدام نمود بیرونی خانم گارث‌ویت از مواجهه با این رویداد را نداشتند. پس از دو سال درگیری با کرونا، سال ۲۰۲۲ اولین سالی بود که چهره‌های خارجی صاحب رسانه می‌توانستند بدون ترس از داعش و کرونا در آن حضور یابند.