حسینیه معلی ، رنگین کمان دلدادگی حسینی (ع) در جعبه جادوی مک لوهان

امتزاج مدرنیته و سنت در حسینیه معلی در مقاله رسانه و ادیان هدی آکادمی

“رنگین کمان دلدادگی حسینی (ع) در جعبه جادوی مک لوهان”
«حسینیه معلی» به عنوان پدیده تلویزیونی در دهه اول محرم به تهیه کنندگی سعید ستودگان و اجرای حامد سلطانی در شب های محرم روی آنتن تلویزیون رفت. این برنامه توانست با تولید و ارائه خلاقانه به یک برنامه ویژه در شب های محرم تبدیل شود که از نظر میزان مخاطب و همچنین بازتاب های رسانه ای وجه تمایزی با دیگر برنامه های ویژه محرم صداوسیما ایجاد کند.
«حسینیه معلی» رنگین کمانی از دلدادگی و عاشقی امام حسین(ع) با استفاده از فرهنگ ها و سنت های سوگواری و عزاداری عاشورا از اقصی نقاط کشور و با آیین ها، فرهنگ ها و مراسم های مختلف است که توانست فضای سنتی و بومی سوگواری ایران را در خود به تصویر درآورد.

این برنامه در فضای معنوی عاشورا و کربلا با تاسی از شعائر مذهبی و دینی، ساختاری را پی ریزی نمود که با شروع پخش این برنامه، شاهد افزایش قابل اعتنا مخاطب این برنامه در قشرهای مختلف مردم شد که سهم نوجوانان و جوانان در این میان قابل توجه بود. این برنامه همچنین توانست در شبکه های اجتماعی نظر بسیاری از مخاطبان را جلب نموده و رکورد فضای تلوبیون را هم جا به جا کند.
بر اساس یک باور غلط، متاسفانه در برنامه های معارفی کمتر از خلاقیت استفاده می شود به نحوی که برنامه های مناسبتی به یک میز، مجری و دو کارشناس خلاصه می شود و یا با حضور در حرم های مطهر به اجرای برنامه پرداخته می شود. هرچند این شیوه برنامه سازی در جای خود ارزشمند است اما از خلاقیت رسانه ای کمترین بهره را گرفته است. در این میان «حسینیه معلی» ابتکاری است که پنجره جدیدی را پیش روی حوزه های فرهنگی گشوده است. در حوزه های فرهنگی ابتکارات زیادی وجود دارد، اما پدیده های فرهنگی ای که تبدیل به اتفاق شوند، اندک هستند. «سلام فرمانده»، «زندگی پس از زندگی»، «موقعیت مهدی» رخدادهایی اند که می تواند نوید دهنده دوران تازه ای باشد.
«حسینیه معلی» با خط شکنیِ فرمول ثابت تلویزیون، ساختار ثابت برنامه های معارفی را کنار گذاشت و با تولید خلاقانه باعث شد تا مخاطبان شاهد برنامه ای با ساختارهای تکراری گذشته نباشند. آنچه برنامه معلی را در میان برنامه های معارفی متمایز نمود، ساختار، فرم و محتوای جدید آن بود.
همان گونه که شهید آوینی در «آینه جادو»، با تفکر غالب مارشال مک لوهان «رسانه پیام است»، به مبارزه بر خواسته و تاثیر تکنولوژی بر محتوا را مردود دانسته و معتقدست «رسانه و تکنولوژی یک ظرف است، و می توانیم محتوای خودمان را در آن بریزیم.» و راه برون رفت از اعمال تاثیر منفی بر محتوای رسانه ای را ایمان می داند، در «حسینیه معلی» نیز سعی شد، این برداشت ساده انگارانه از تکنولوژی تصحیح، و از تلویزیون برای خدمت به شعائر دینی و ذکر خداوند و اولیای الهی به خوبی بهره گرفته شود. بر این مبنا می توان اذعان داشت این برنامه توانست از ظرف رسانه برای ارائه محتوا مناسب استفاده نماید.

برخی به اشتباه «حسینیه معلی» را برنامه کشف استعداد نامیده اند، اما تفاوت عمده «حسینیه معلی» با تلنت های استعدادیابی از جمله «عصر جدید» این است که در این برنامه کسی برای شهرت دنیایی و جایزه مادی و منافع دیگر پا به برنامه نمی گذارد. همانگونه که شرکت کننده به دنبال اثبات خود نبودند، داوران هم به دنبال ایراد گرفتن نبودند، بلکه کار داوران مشارکت در احیای شعائر حسینی (ع) است. داوران به طور طبیعی با یکدیگر پیوند می خورند و احساس رفاقت بین تمام عواملی که بر صحنه برنامه دیده می شود، غیر طبیعی نیست. این انسجام، کمال هدفی است که یک برنامه نمایشی تلویزیونی به دنبال آن است.
پخش موفقیت آمیز این برنامه در شب های محرم نمایان گر این واقعیت است که فضای امروز جامعه ما بدنبال خلاقیت و نوآوری در ساخت برنامه های مذهبی است که «حسینیه معلی» آن را مدنظر قرار داده است.
راز موفقیت این برنامه را می توان گستردگی این برنامه و بهره گیری از فرهنگ های اقصی نقاط کشور با گویش ها و لهجه های گوناگون سرزمینی ایران دانست.
به نظر می آید تولید و پخش برنامه هایی نظیر«حسینیه معلی» می تواند باب جدیدی از احیای ارزش ها و فرهنگ های سنتی و گذشته مردم در خصوص محرم و شناخت شخصیت بزرگ امام حسین(ع) باشد.